Gedroomd om het winkelend publiek terug naar Oxford Street te slepen, lijdt de kunstmatige heuvel van 2 miljoen pond al in de hitte. Levert het Instagram-momenten op – of een discussie over de opwarming van de aarde?
Bouw een heuvel en ze zullen komen. Dit is tenminste waar de gemeenteraad van Westminster op gokt, met £ 2 miljoen op een tijdelijke heuvel. De 25 meter hoge Marble Arch Mound, die aan het westelijke uiteinde van Oxford Street oprijst als een gefacetteerde groene schelp en eruitziet als een landschap uit een low-fi videogame, is een van de meer onwaarschijnlijke strategieën om onze door Covid getroffen winkelstraten te stimuleren .
“Je moet mensen een reden geven om naar een gebied te komen”, zegt Melvyn Caplan, plaatsvervangend leider van de gemeente. 'Ze komen niet meer alleen naar Oxford Street voor de winkels. Mensen zijn geïnteresseerd in ervaringen en bestemmingen.” Door de pandemie is ongeveer 17% van de winkels in de beroemdste winkelstraat van Londen volledig gesloten.
Men hoopt dat de heuvel het soort nieuwe ervaring is dat mensen terug naar West End zal lokken, en een kans biedt voor zeer deelbare Instagram-momenten, naast selfies met armen vol Selfridges-tassen. Vanaf maandag kunnen bezoekers, nadat ze van tevoren hebben gereserveerd en de ticketkosten van £ 4,50- £ 8 hebben betaald, een trap op kunnen klimmen die zich een weg baant naar de top van de steigerheuvel (of de lift nemen), genieten van een verhoogd uitzicht op Hyde Parkeer, plaats wat foto's en daal dan een meer brandtrap-achtige trap af naar een tentoonstellingsruimte en café. Het is een extreem voorbeeld van het soort kermismerk van 'ervaringsgerichte' stedelijke decors dat populair is gemaakt door sociale media. Maar het moest nog radicaler.
"We wilden oorspronkelijk dat de heuvel de boog volledig zou bedekken", zegt Winy Maas, oprichter van MVRDV, het Nederlandse architectenbureau achter de pop-up heuvel. “Dat was een interessante discussie, laat ik het zo zeggen.” Conserveringsexperts adviseerden dat het zes maanden lang in totale duisternis omhullen van de bijna 200 jaar oude stenen structuur het risico zou kunnen lopen de mortelvoegen te verzwakken, wat zou kunnen leiden tot mogelijke instorting. De oplossing was om in plaats daarvan de hoek van de heuvel af te snijden, ruimte over te laten voor de boog en de heuvel eruit te laten zien als een computermodel dat halverwege het renderen was gevangen, waardoor de draadframe-steigerstructuur eronder zichtbaar werd.
Als de veelhoekige vorm met lage resolutie van de heuvel het een retro-vibe geeft, is daar een reden voor. Voor Maas vertegenwoordigt het project de verwezenlijking van een idee dat bijna 20 jaar geleden werd verzonnen, toen zijn bedrijf in 2004 voorstelde om de Serpentine Gallery in Londen onder een kunstmatige heuvel te begraven voor zijn zomerpaviljoen. Het werd ontworpen om te worden ondersteund door een stalen frame in plaats van steigers, dus het budget liep uit de hand en het plan werd geschrapt, voortlevend in de geschiedenis van de galerie als het spookpaviljoen dat ontsnapte.
Als je de Marble Arch Mound een paar dagen voordat deze voor het publiek opengaat, ziet, is het moeilijk om je niet af te vragen of het misschien beter was geweest om zo te blijven. De gelikte computerbeelden van architecten hebben de neiging om een optimistisch beeld te schetsen, en dit is geen uitzondering. Terwijl de CGI-plannen een weelderig landschap van dichte vegetatie afbeeldden, bezaaid met volwassen bomen, is de realiteit dunne sedummatten die zich wanhopig vastklampen aan de steile wanden van de structuur, onderbroken door af en toe spichtige bomen. De recente hittegolf heeft niet geholpen, maar geen van het groen ziet er gelukkig uit.
“Het is niet genoeg”, geeft Maas toe. “We zijn ons er allemaal terdege van bewust dat er meer inhoud nodig is. De aanvankelijke berekening was voor een trap, en dan zijn er alle extra's. Maar ik denk dat het nog steeds de ogen van mensen opent en aanleiding geeft tot een intense discussie. Het is oké om kwetsbaar te zijn.” De bomen zullen worden teruggebracht naar een kwekerij wanneer de heuvel wordt ontmanteld, en het andere groen wordt "gerecycleerd", maar het valt nog te bezien in welke staat ze zich bevinden na zes maanden op steigers te hebben gestaan. Het is een vraag die ook hangt boven het tijdelijke bos van deze zomer in het nabijgelegen Somerset House, of de verzameling van 100 eikenboompjes buiten Tate Modern - die je allemaal doen denken dat bomen waarschijnlijk beter in de grond kunnen blijven.
MVRDV werd door de gemeente benaderd nadat een van haar officieren hun tijdelijke trappenhuisproject in Rotterdam in 2016 had gezien, wat een schitterend moment van stedelijke eigenzinnigheid was. Toen ze het station uitkwamen, werden bezoekers begroet met een kolossale steigertrap, 180 treden die leidden naar het 30 meter hoge dak van een naoorlogs kantoorgebouw, vanwaar we een weids uitzicht over de stad konden hebben. Het beklimmen van de steile helling had de gedenkwaardig processiegevoel van het beklimmen van een Maya-tempel, en het leidde tot een stadsbrede discussie over hoe de 18 vierkante kilometer platte daken van Rotterdam konden worden gebruikt, wat leidde tot tal van initiatieven en een impuls gaf aan een jaarlijks dakfestival.
Zou de heuvel een soortgelijk effect kunnen hebben in Londen? Zullen we de recente wegversperringen van de stad met weinig verkeer zien opzwellen tot miniatuurbergen? Waarschijnlijk niet. Maar naast het bieden van een tijdelijke afleiding van winkelen, is het project bedoeld om een grotere discussie op gang te brengen over hoe de toekomst van deze onaantrekkelijke hoek eruit zou kunnen zien.
"We zijn niet van plan een permanente heuvel te bouwen", zegt Caplan, "maar we zoeken naar manieren om de tol te verbeteren en meer groen naar Oxford Street te brengen." Het project maakt deel uit van een programma van £ 150 miljoen voor verbeteringen aan de openbare ruimte, waarbij de bestrating al is verbreed en er tijdelijke "parkjes" langs de straat zijn geïntroduceerd in een poging de meedogenloze goot van bussen, taxi's en fietsriksja's op te vrolijken. Later dit jaar start ook een wedstrijd voor het ontwerpen van een gedeeltelijke voetgangerszone van Oxford Circus.
Maar Marble Arch is een lastiger voorstel. Het is lange tijd gestrand op de kolkende samenvloeiing van verschillende drukke wegen, het slachtoffer van de plannen van naoorlogse snelwegingenieurs. De boog zelf werd oorspronkelijk ontworpen door John Nash in 1827 als een monumentale ingang van Buckingham Palace, maar werd in 1850 verplaatst naar deze hoek van Hyde Park om een grote toegangspoort te vormen voor de Great Exhibition. Het bleef meer dan 50 jaar als toegang tot het park, maar door een nieuwe lay-out in 1908 werd het afgesloten, verergerd door verdere wegverbreding in de jaren zestig.
In de jaren 2000 werden plannen opgesteld om de boog terug te verbinden met het park, met een schema ontworpen door John McAslan als onderdeel van het 100 Public Spaces-programma van burgemeester Ken Livingstone. Zoals veel van Ken's beloofde parken en pleinen, was het meer een gedurfde gedachte dan een hardvochtig voorstel, en de £ 40 miljoen om het project te financieren kwam nooit uit. In plaats daarvan, 17 jaar later, hebben we een tijdelijke attractie in de vorm van een heuvel, beperkt tot de rotonde, die weinig verandert aan de ervaring van het oversteken van de overbelaste verkeersaders.
Maas gelooft echter dat de heuvel een groter denken zou kunnen inspireren. "Stel je voor dat je Hyde Park op elk van zijn hoeken zou optillen", zegt hij enthousiast, met zijn typische jongensachtige verwondering. “Speaker's Corner zou omgevormd kunnen worden tot een soort tribune, met een perfect uitzicht over een eindeloos landschap.”
In de loop der jaren heeft zijn enthousiasme veel klanten betoverd tot het kopen van het specifieke merk van landschapsalchemie van MVRDV. Als zoon van een tuinman en een bloemist, met een initiële opleiding als landschapsarchitect, heeft Maas gebouwen altijd in de eerste plaats als landschap benaderd. Het eerste project van MVRDV in 1997 was een hoofdkantoor voor de Nederlandse publieke omroep VPRO, dat de grond leek op te tillen en heen en weer te vouwen tot een kantoorgebouw met daarop een dik grasdak. Meer recent hebben ze in Rotterdam een museumopslaggebouw gebouwd in de vorm van een slakom, bekroond met een surrealistisch drijvend bos, en nu zijn ze de Vallei in Amsterdam aan het voltooien, een grote ontwikkeling voor gemengd gebruik gesmoord in planten.
Ze sluiten zich aan bij een overvloed aan vastgoedondernemingen met groene vingers, van Stefano Boeri's "verticale bos" appartementsblokken in Milaan en China, tot Thomas Heatherwick's 1.000 Trees-project in Shanghai, waar bomen worden opgesloten in betonnen potten op palen in een poging om de enorm winkelcentrum eronder. Maar is het niet allemaal gewoon greenwashing, met een oppervlakkige eco-garnering om af te leiden van de tonnen koolstofverslindend beton en staal eronder?
“Ons eerste onderzoek laat zien dat vergroening van gebouwen een verkoelend effect van 1C kan hebben”, zegt Maas, “dus het kan een belangrijke stap zijn in de strijd tegen het stedelijke hitte-eiland. Zelfs de ontwikkelaars die het gewoon gebruiken om hun gebouwen een beetje te camoufleren, het is in ieder geval een begin. Je kunt de baby doden voordat hij geboren is, maar ik wil hem verdedigen.”
Posttijd: 30 juli-2021